Dure woorden worden er tegenwoordig gebruikt voor allerlei aandoeningen. Dit heeft te maken met de huidige gevoeligheid van de mens. Op zijn minst dient het interessant te zijn. Ook voor deze moderne gevoelskwaal is er ongetwijfeld een chic woord, maar dit terzijde.
Mijn oma wist op een gegeven moment van voren niet dat ze van achteren nog leefde. Een vreemde gewaarwording, want deze kranige vrouw had een hele familie, buurt en diverse verenigingen regelmatig door moeilijke tijden geloodst. Ook ik heb er altijd een veilig heenkomen gevonden. Wanneer ik door mijn ouders als vervelende driftkikker naar buiten getrapt werd, kon ik bij oma altijd uithuilen en weer tot rust komen. “Je bent gewoon een druk manneke. Daar moet iedereen nog aan wennen, ook jij zelf. Komt vanzelf goed, want je hebt een hartje van goud.” zei ze dan. Niks geen dure woorden. Stel, ze had mij vertelt dat ik een hyperactieve disorder met een autistisch spectrum had, waar mogelijk asperger of narcisme aan verbonden was. Juist dan zou ik gedacht hebben dat ze gek geworden was. Wat een vreemd moment om het over groenten en bloemen te hebben, daar kwam ik niet voor. Ik wilde steun!
Toen ik, enkele jaren later, mijn moeder vroeg wat er met oma aan de hand was omdat ze van die rare praat deed, zei ze: “Oma wordt seniel.” Ik vroeg: “ Is dat een beetje hetzelfde als debiel?” “Nee!” was het resolute antwoord van mijn moeder. “Oma is kinds aan het worden. Wat betekend dat ze terug gaat naar haar kindertijd en steeds jonger wordt in haar hoofd totdat ze weer baby is.” Dat begreep ik tenminste. Het was jip-en-janneketaal van hetgeen ik voor mijn ogen zag gebeuren. Tegenwoordig wordt, in mijn beleving, klare taal node gemist. We moeten de laatste tijd rekening houden met duizenden gebreken, die omslachtig benoemd worden. Het PDD-NOS ADD kereltje weet inmiddels feilloos dat hij op een speciale manier benadert dient te worden en handelt daar onbewust naar. Als je met vage klachten naar de specialist gaat en de diagnose fibromyalgie wordt gesteld, krijg je spontaan overal pijn in je lijf en toch op zijn minst in je hoofd.
Zo niet in het geval van oma. Ze was immers dement! Ook dat is een combinatie van symptomen en daar zijn wel zo’n vijftig ziektebeelden van, de één nog gecompliceerder dan de ander. Maar het zal haar een worst geweest zijn. Daar gaat het om; ben je je geest of ben je je lichaam? En wat beteken je daarin voor een ander? Wie miste ik nu eigenlijk? Oma, die me met zalvende woorden tot rust bracht of oma waar ik tegenaan kon zitten en me met haar zachte handen beet hield? Laat ik er niet te moeilijk over doen en gewoon zeggen dat ik mijn oma miste. Al dat geleuter. Maak het niet te ingewikkeld. Zeg gewoon wat je ziet, hoort of voelt! Dus als ik ooit dement ben noem me dan maar gewoon kinds als mijn kleinkinderen daar naar vragen. En vertel verder dat ze niet zo druk moeten doen als ze op bezoek komen. Laat ze daarna buiten lekker uitrazen, om vervolgens bij hun krasse oma even op adem te mogen komen.
Wouter Kramer column 51, 29-10-2015